تقوا چیست؟

تقوا یک نیروى باز دارنده درونى است که در وجود هر انسان با خدایی پدید می آید و او را در برابر ارتکاب به گناه مصون می دارد. در این بین کمال تقوا نیز آن است که انسان علاوه بر دوری از گناهان و محرمات، از شبهات نیز اجتناب ورزد. در آیات و احادیث مختلف و در کلام معصومین تشبیهات فراوانی براى تقوا ذکر شده که به بعضی از آن ها اشاره می کنیم.

١. زاد و توشه چنان که قرآن کریم تقوا را به زاد و توشه تشبیه کرده و ... می فرماید: "توشه بر گیرید پس به درستی که بهترین توشه تقوا است".

۲. لباس که قرآن کریم تقوا را با آن مقایسه کرده و می فرماید: "لباس تقوا، بهترین لباس براى انسان است."

۳. دژی نیرومند در برابر گناهان در این مورد حضرت امام علی (ع) می فرمایند: "اى بندگان خدا بدانید که تقوا دژى مستحکم وغیر قابل نفوذ است."

۴. مرکب راهوار که باز مولای متقیان در این مورد می فرمایند: "تقوا" مانند مرکبى راهوار است که کنترل آن در دست صاحبی است که بر آن سوار می باشد و تا دل بهشت او را پیش می ‏برد.

البته بعضى از بزرگان نیز تقوا را به حالت کسى تشبیه کرده‏ اند که از یک سرزمین پر از خار عبور مى‏کند و سعى دارد دامن خود را برچیند و با احتیاط گام بردارد تا مبادا نوک خارى در پایش بنشیند، و یا دامنش را بی آلاید. از این تشبیه به خوبى بر می آید که تقوا آن طور نیست که انسان ضرورتا انزوا و گوشه گیرى انتخاب نماید، بلکه باید در دل اجتماع باشد و اگر اجتماع آلوده شد خود را از آن آلودگی حفظ نماید. در هر حال تقوا، نشانه ای است ایمان به "مبدا" و "معاد" است و معیار فضیلت و افتخار انسان به شمار می آید. از نظر قرآن "تقوا" نور الهى است که هر جا راسخ شود، علم و دانش‏ مى ‏آفریند. اما تقوا خود مراحلی دارد که از آن جمله است.

١. نگهدارى نفس از عذاب جاویدان از طریق تحصیل اعتقادات صحیح.

۲. پرهیز از هر گونه گناه اعم از ترک واجب و فعل معصیت.

۳. خویشتن دارى در برابر آن چه قلب آدمى را به خود مشغول می ‏دارد و از حق منصرف مى‏ گردد، و این تقواى خواص بلکه خاص الخاص است. هم چنین شاخه های تقوا نیز شامل تقواى مالى و اقتصادى، تقواى جنسى، تقوای اجتماعى، تقواى سیاسى، تقوای اخلاقی و می باشد که انسان باید آن ها را در همه ی جهات زندگی رعایت نماید. در این صورت تقوا آثار مثبت زیادی در زندگی انسان خواهد داشت که شامل انسان سازی، مسئولیت پذیری، آزادگی و رستگاری در آخرت می گردد.

١. انسان سازی: امام علی (ع) می فرماید: تقوا یک خصلت روحی و یک تربیت معنوی است که در پرتو آن جان انسان ساخته و پرداخته می شود.

۲. مسؤلیت پذیری: فرد با تقوا از زیر بار مسئولیت های شرعی شانه خالی نمی کند و مشتاقانه سختی ها و مشکلاتش راهم وار می سازد.

۳. آزادگی: تقوا وسیله آزادی انسان از قید بندگی غیر از خدا است چنان که فرد با تقوا در برابر شهوات به زانو در نمی آید و در برابر مقام و دیگر تمایلات نفسانی تسلیم نمی شود بنابراین از هر هلاکتی در امان است.

۴. رستگاری در آخرت: تقوا کلید هدایت است و فرد با تقوا با انجام کارهای مثبت و گام بردا شتن در مسیر هدایت علاوه بر کسب سعادت دنیوی به پاداش های اخروی و ذخیره آن برای روز معاد نیز نائل می گردد.

منابع این نوشتار محفوظ است.